Bijgeloof: Waarom brengt groen ongeluk in het theater?
Bijgeloof: Waarom brengt groen ongeluk in het theater?
Hoewel de theaterwereld vol tradities en symbolen zit, zijn er maar weinig bijgeloofsoorten die zo hardnekkig zijn als die rond de kleur groen. Waarom zou groen, synoniem voor natuur en vernieuwing, ongeluk brengen op het podium? Om dit te begrijpen, moeten we de sporen van de geschiedenis volgen, populaire opvattingen onderzoeken en de invloed van deze kleur in de theaterwereld ontcijferen.
Groen, pech in het theater: een oorsprong met een giftige ondertoon
Om te beginnen is de afkeer van groen in het theater niet zomaar een esthetische gril. Het heeft zijn wortels in zeer reële feiten. In de 17e en 18e eeuw werden toneelkostuums vaak gemaakt met verfstoffen op basis van koperarsenaat , een pigment dat de stof een prachtige smaragdgroene tint gaf, maar dat zeer giftig was. Acteurs die deze kleding droegen, onder felle schijnwerpers of op slecht geventileerde podia, liepen het risico op hoofdpijn, brandwonden en zelfs vergiftiging.
Er wordt gezegd dat sommige kunstenaars weigerden om groen op hun huid te dragen, uit angst voor huidirritatie of ernstige ziektes...
Dit zeer reële gevaar wakkerde geleidelijk een wantrouwen jegens de kleur groen aan, dat als sinister of vervloekt werd ervaren. Na verloop van tijd verdween de chemische oorzaak, maar het onbehagen bleef in de hoofden van mensen hangen en veranderde in bijgeloof. Groen werd zo synoniem met ongeluk.
Molière en de tragiek van de anekdote
Een ander iconisch verhaal voedt deze overtuiging. Het gaat over Molière, een belangrijke figuur in het Franse theater, die naar verluidt in het groen stierf na een voorstelling van De ingebeelde zieke in 1673. Hoewel historici het erover eens zijn dat hij tijdens zijn laatste optreden op het toneel een kostuum in deze kleur droeg, is het idee dat zijn dood direct verband hield met zijn kleding legendarisch . Toch was dit tragische toeval voldoende om het taboe in stand te houden, en daarom wordt er gezegd dat groen ongeluk brengt in het theater...
Vanaf de 17e eeuw ontstond er angst voor groen en won het idee van ‘fataal groen’ aan populariteit.
Sommige acteurs op tournee weigeren nog steeds om op een groene stoel in de kleedkamer te zitten, alsof ze bang zijn het lot te tarten. Het is ook niet ongebruikelijk dat een onwelkom groen rekwisiet discreet wordt verwijderd voordat het doek opgaat.
Omdat kunstenaars bijzonder gevoelig zijn voor tekens, heeft dit verhaal door de eeuwen heen als een stille waarschuwing gediend. De irrationele angst voor groen is van generatie op generatie doorgegeven en is zelfs in de gebruiken en tradities van veel theatergezelschappen geïntegreerd.
Een kleur apart in het symbolische spectrum
In veel culturen roept groen de natuur, evenwicht en hoop op. Maar in het theater is het een tegensymbool geworden. In tegenstelling tot rood, dat geassocieerd wordt met passie, of zwart, dat drama oplegt, worstelt groen om zijn plek op het podium te vinden.
Het enige dat een acteur in het groen hoefde te doen, was in de schaduwen verdwijnen, en de schaduw veranderde in een vloek.
Deze perceptie wordt versterkt door praktische overwegingen: onder bepaalde lichtomstandigheden, met name oude gloeilampen, kunnen groene kostuums dof of onnauwkeurig overkomen , wat de visuele leesbaarheid van de acteurs belemmert. Zelfs als de huidige technologieën dit probleem grotendeels hebben opgelost, zijn gewoontes hardnekkig.
Bijgeloof vandaag: tussen respect en provocatie
Op sommige toneelscholen is het nog steeds gebruikelijk om de 'vloek van het groen' aan te halen om de gevoeligheden van leerlingen te testen. Een speelse manier om theaterfolklore over te brengen en tegelijkertijd het belang van geschiedenis en symboliek in acteren te benadrukken.
eigenlijk ongeluk in het theater ? In wezen brengt het niet echt ongeluk, maar belichaamt het in de collectieve verbeelding een erfenis van risico's, sterke emoties en memorabele anekdotes. Het herinnert ons eraan dat het podium een plek van overdracht is, waar we evenveel met woorden als met onzichtbare tekens spelen.
Het weigeren of omarmen van groen wordt dan een keuze tussen gerespecteerde traditie en een geest van verzet.
